Các đại biểu biểu quyết thông qua dự thảo Hiến pháp tại phiên họp toàn thể của Quốc hội Cuba. Ảnh AFP/TTXVN

Đất nước đang chuyển mình

Những ai lần đầu tiên đến với Cu-ba, chắc hẳn sẽ không ít ngỡ ngàng. Ngỡ ngàng về những gì đang diễn ra khác hẳn những điều mà mình chưa nhận biết được. Chúng tôi là những người đầu tiên đến với đất nước anh hùng Cu-ba cũng không tránh khỏi ngỡ ngàng. Như cảm nhận được sự ngỡ ngàng ấy, chị Interirete, người mấy thập niên kinh nghiệm phiên dịch cho các đoàn cấp cao, từng học Khoa tiếng Việt, Đại học Tổng hợp Hà Nội những năm 1974-1978, say sưa nói với chúng tôi: các đồng chí Việt Nam lần đầu tiên đến đất nước chúng tôi? Anh Lê Mạnh Hùng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo TW, Trưởng đoàn nói luôn, đúng vậy, đoàn chúng tôi đi lần này gồm 6 anh em, chỉ duy nhất có một đồng chí trước đây là sinh viên đại học tổng hợp Lahabana, nhưng cũng gần 10 năm mới được quay trở lại đất nước Cu-ba. Chị Interirete như đã nhận ra điều ngỡ ngàng của anh em trong đoàn và nói luôn: Ồ! Thế thì các đồng chí Việt Nam sẽ phải tìm hiểu nhiều. Các đồng chí sẽ ngỡ ngàng vì sân bay của chúng tôi chắc không hiện đại và đẹp bằng Nội Bài hay Tân Sân Nhất của Việt Nam, nhưng như các bạn đã thấy, bù lại, nhân viên hàng không chúng tôi rất văn minh, lịch sự, nhân văn. Họ sẵn sàng giúp đỡ khách du lịch, có thể giải thích gợi mở ngay cho khách các địa điểm tham quan du lịch trên đất nước tươi đẹp của chúng tôi. Sân bay xây từ năm 1990, tuy đã nhiều lần sửa chữa nhưng chúng tôi chưa hài lòng. Chắc chắn sắp tới, chính phủ sẽ xây sân bay hiện đại hơn ở một vị trí khác, to đẹp hơn để phù hợp với chính sách mở cửa, đổi mới của đất nước.

Đúng như những điều chị Interirete nói. Các nhân viên hàng không rất ấn cần, chu đáo và rất vui vẻ hướng dẫn đoàn chúng tôi làm các  thủ tục nhập cảnh vào Cu-ba. Điều khác lạ và khó có thể có ở các sân bay khác, dù nổi tiếng trên thế giới. Và, quan chức đầu tiên mà chúng tôi ấn tượng và nhớ mãi là đồng chí Juan Carlos Marsán, Phó trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Cu-ba. Như đón người thân lần đầu tiên đến thăm, đất nước, quê hương mình, đồng chí rất tâm lý, thân mật, cởi mở, rót từng ly nước mời khách, hỏi han từng chi tiết xem đồng chí trưởng đoàn và thành viên trong đoàn Việt Nam sau gần 30 tiếng bay có mệt không? Tôi đã được thăm Việt Nam nhiều lần rồi, Việt Nam đã đổi mới, gặt hái được rất nhiều thành tựu to lớn. Tôi đã tận mắt được cảm nhận các thành tựu, những nét hiện đại của Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và nhiểu thành phố, địa phương khác của Việt Nam. Cu-ba chúng tôi cũng đang chuyển mình hướng tới thực hiện đường lối cải cách kinh tế mà Đảng Cộng sản Cu-ba đã khởi xướng. Các đồng chí Việt Nam cứ đi tham quan một số địa phương và Thủ đô Lahabana rồi sẽ cảm nhận được điều đó.

Đúng là như vậy. Điều đầu tiên, đập vào mắt là phong cảnh tuyệt vời của Thủ đô cũng như các địa phương, các trường trung học, đại học mà chúng tôi đến. Khắp các đường phố trung tâm, các tiệm hàng hóa, các khu mua sắm đều tấp nập, sầm uất. Nhiều cửa hàng đầy ắp hàng hóa. Tất cả đều không như nhiều người nghĩ khi chưa đến đất nước Cu-ba.

Biết được tâm lý của anh em Đoàn Việt Nam là tò mò muốn tìm hiểu để biết ngay về nền kinh tế và xã hội Cu-ba hiện nay thế nào nên ngay đầu cuộc gặp, trao đổi với đồng chí Phó Trưởng ban Tuyên giáo TW Đảng Cộng sản Việt Nam Lê Mạnh Hùng, Bí thư TW Đảng, Trưởng ban Giáo dục, Khoa học và Thể thao Trung ương Olga Lidia Tapia Iglesias chân thành chia sẻ: Các đồng chí Việt Nam yên tâm. Đất nước Cu-ba chúng tôi tuy còn khó khăn nhưng đang  chuyển mình thực sự. Nhờ đường lối  “cập nhật hóa” mô hình kinh tế - xã hội, Cu-ba đã đạt những kết quả đáng khích lệ: Năm 2017, nền kinh tế của chúng tôi đã tăng trưởng 1,6%, bất chấp nhiều thách thức và khó khăn lớn về tài chính, cộng với những thiệt hại do cơn bão Irma gây ra và tình trạng hạn hán kéo dài. Trong đó du lịch, vận tải và viễn thông, nông nghiệp và xây dựng là những ngành đóng góp lớn vào sự gia tăng của Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Đặc biệt ở lĩnh vực du lịch, trong năm 2017, bất chấp việc chính quyền Mỹ Dolnald Trump siết chặt các quy định về đi lại, ngành du lịch của Cu-ba vẫn đón hơn 4,7 triệu lượt khách du lịch quốc tế, trong đó số khách đến với khu nghỉ dưỡng biển nổi tiếng Varadero đạt kỷ lục 1,7 triệu lượt. Du lịch hiện là lĩnh vực mang lại nguồn thu ngoại tệ lớn thứ hai cho Cu-ba, với doanh thu khoảng 2,5 tỷ USD mỗi năm. Dự kiến năm 2018, Cu-ba ước đón 5 triệu khách du lịch quốc tế. 

Đáng chú ý là, với mục tiêu cập nhật mô hình CNXH, mở cửa cho lĩnh vực tư nhân phát triển, đã giúp nền kinh tế đất nước tôi năng động hơn. Năm 2010, thành phần tự doanh được mở rộng ra hơn 200 ngành nghề, giúp cho nền kinh tế trở nên năng động hơn với nhiều cửa hàng kinh doanh tư nhân thuộc đủ mọi lĩnh vực, từ quán cà phê, nhà hàng, nhà nghỉ, tiệm làm đẹp cho tới các phòng tập gym. 

Sự chuyển mình ấn tượng là xuất hiện một thành phần trung lưu mới từ lĩnh vực tư nhân, với khoảng hơn nửa triệu người. Rồi một thay đổi đáng chú ý khác trong mô hình cải cách là việc mở cửa nền kinh tế cho nguồn vốn đầu tư nước ngoài, với việc chính phủ thông qua Luật đầu tư nước ngoài năm 2014 hay dự án thành lập Đặc khu phát triển Mariel. Cu-ba cũng bắt đầu giới thiệu một loạt lĩnh vực ưu tiên thu hút vốn đầu tư nước ngoài và được cập nhật hàng năm. Đến nay, Cuba đã giới thiệu khoảng 456 dự án có trị giá vượt 10,7 tỷ USD. Hiện nay, Chính phủ Cu-ba đã  cấp phép cho khoảng 100 dự án với trị giá đầu tư khoảng 2 tỷ USD. 

Tất cả điều ấy đã giúp nền kinh tế Cu-ba trở nên năng động hơn sau nhiều thập kỷ thực thi mô hình kinh tế tập trung. Và đương nhiên là không ít người từng làm trong biên chế nhà nước đã chuyển làm các nghề tự do, làm ở các doanh nghiệp tư nhân, có thu nhập tốt hơn so với mức lương trung bình khoảng 20 USD/tháng trước đây.

Bí thư TW Đảng,Trưởng ban Tư tưởng Trung ương César Joel Suárez Pelle nói cho biết thêm: Nói là như vậy nhưng nền kinh tế Cu-ba đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là chính sách bao vây, cấm vận hà khắc của Hoa Kỳ. Song, đất nước tôi sẽ vẫn phát triển đi lên. Nói như lĩnh vực “khó và tinh tế” như internet mà chúng tôi còn phát triển được thì các đồng chí mới thấy đường lối cập nhật mô hình kinh tế đang dần thành hiện thực ở Cu-ba như thế nào. Do xuất phát điểm thấp nên chúng tôi phải bắt đầu từ con số không từ lĩnh vực internet. Tuy nhiên, bằng nỗ lực của Chính phủ, từ năm 2016 đến nay, tốc độ phát triển tiếp cận mạng internet rất nhanh. Năm 2017, đạt tỷ lệ 25% số người tiếp cận mạng. Đến nay, có khoảng 5,9 triệu người tiếp cận mạng. Và từ 1/12/2018 sẽ hòa mạng 3g của điện thoại di động. Tất nhiên, chúng tôi phát triển mạng internet cũng phải đi liền với phòng, chống tin thông tin xấu độc, nhất là đối phó với tin tặc chống phá đất nước chúng tôi trên không gian mạng của các thế lực phản động.

Tiếp tục kiên định con đường đã chọn

Bí thư TW Đảng, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương José Ramón Balaguer Cabrera khẳng định với Đoàn Việt Nam: Đảng Cộng sản Cu-ba đang có bước đi rất quyết tâm, nhưng cũng rất thận trọng. Điều đó cũng là tất yếu. Đất nước Cu-ba vẫn đang trong bối cảnh nhiều thách thức, khó khăn, nhất là sự chống phá của các thế lực phản động bên ngoài. Vì vậy bản dự thảo Hiến pháp được chuẩn bị rất công phu, mang tầm chiến lược. Dự thảo Hiến pháp mới tiếp tục khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Cu-ba đối với nền kinh tế đất nước. Thể hiện tinh thần Đại hội VI của Đảng, đó là đường lối cập nhật hóa mô hình phát triển kinh tế đất nước, từng bước có sự tham gia của các thành phần kinh tế phi Nhà nước, sự phân cấp quản lý ngày càng sâu rộng và tính tự chủ ngày càng cao của các doanh nghiệp. Mở rộng mô hình kinh tế tự doanh, cung cấp tín dụng cho các lao động tự doanh, cắt giảm lực lượng lao động dôi dư trong khu vực Nhà nước, cắt giảm bao cấp (đã bỏ bao cấp đối với một số mặt hàng không thiết yếu), thực hiện chính sách thuế mới và từng bước xóa bỏ chế độ hai đồng tiền…

Đặc biệt, Điều 224 trong Hiến pháp mới tái khẳng định đặc trưng XHCN của thể chế chính trị Cu-ba và “vai trò dẫn đường của Đảng Cộng sản duy nhất”. Điểm mới của dự thảo Hiến pháp mới nêu rõ: Cu-ba công nhận các hình thức sở hữu, gồm sở hữu XHCN, sở hữu toàn dân, sở hữu chung và sở hữu tư nhân. Cu-ba cũng mở rộng quyền con người, với các vấn đề như bảo đảm thủ tục tố tụng, “lệnh đình quyền giam giữ”, giả định vô tội, và tái hòa nhập xã hội của các tù nhân...

Vậy làm thế nào để dự thảo Hiến pháp vào được dân? Như đoán được sự quan tâm qua nội dung câu hỏi của đồng chí Trưởng đoàn Việt Nam, Bí thư TW Đảng,Trưởng ban Tư tưởng Trung ương César Joel Suárez Pelle nói luôn: Chúng tôi đã và sẽ triển khai rất tốt khâu tuyên truyền, phổ biến bản dự thảo Hiến pháp đến người dân. Các cơ quan thông tin đại chúng và các cơ quan liên quan đã làm khá tốt. Các chi nhánh bưu điện tại Cu-ba bắt đầu bày bán chuyên san đặc biệt đăng tải toàn bộ nội dung dự thảo Hiến pháp mới từ ngày 3-8. Chuyên san 32 trang của bản dự thảo được bán với giá tượng trưng - một pê-xô. Các cổng thông tin chính thức của Quốc hội, các trang mạng truyền thông nhà nước cũng đã đăng tải nội dung của văn kiện này. Các tổ chức đoàn thể chính trị như Trung ương Đoàn TNCS Cu-ba, Trung ương Hội liện hiệp Phụ nữa Cu-ba...cũng vào cuộc rất quyết liệt để tuyên truyền, giới thiệu với nhiều hình thức, phương pháp hấp dẫn để đưa dự thảo Hiến pháp đến với đoàn viên, thanh niên, hội viên phụ nữ.

Và đặc biệt là Trung ương Đảng đã tổ chức tốt các cuộc họp cho công chúng tham vấn trong thời gian gần ba tháng từ ngày 13-8 đến 15-11 vừa qua, nhằm hoàn thiện dự thảo. Trên cơ sở đó sẽ bổ sung, hoàn thiện dự thảo để đưa ra trưng cầu ý dân, dự kiến được tổ chức vào ngày 24/2/2019 tới, để tham khảo sự ủng hộ của người dân đối với những cải cách Hiến pháp nêu trên.

Trưởng ban Tư tưởng Trung ương César Joel Suárez Pelle cũng nhấn mạnh: Hiện các thế lực bên ngoài đang ráo riết xuyên tạc, chống phá. Song chúng tôi sẽ làm tốt cuộc đấu tranh, chống địch phá hoại trên lĩnh vực tư tưởng, bác bỏ các luận điệu xuyên tạc của địch về cuộc trưng cầu ý dân  đối với bản dự thảo Hiến pháp mới.

Bí thư TW Đảng, Trưởng ban Giáo dục, Khoa học và Thể thao Trung ương Olga Lidia Tapia Iglesias cũng nêu rõ: mặc dù coi phát triển kinh tế là trung tâm nhưng Đảng Cộng sản Cu-ba đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ; giáo dục lý luận, lý tưởng cách mạng gắn với lịch sử cách mạng Cu-ba. Mục tiêu của chúng tôi là làm cho thế hệ trẻ Cu-ba nhân thức sâu sắc lý tưởng, lịch sử, mục tiêu con đường đi lên CNXH, đó là khát vọng của cả Đảng, của cả dân tộc đã lựa chọn. Vì thế, sau khi có Hiến pháp mới, chúng tôi sẽ chuẩn bị để thay sách giáo khoa mới cho hệ thống giáo dục quốc dân cho phù hợp.

Đón chờ ngày mới

Những điều viết về đất nước Cu-ba anh hùng, viết về những người cách mạng kiên định... chắc hẳn mãi mãi là không đủ. Vài điều cảm nhận trên cũng chỉ là những phác thảo trong ký ức đẹp của gần chục ngày sống đắm mình trong tình cảm mà các đồng chí và các bạn Cu-ba dành cho. Anh Lê Mạnh Hùng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương cứ nhắc mãi anh em trong đoàn là mỗi người chúng ta được đến Cu-ba là một hạnh phúc lớn, vì được nhận những tình cảm đặc biệt. Đó là tình cảm của mối quan hệ hữu nghị, quan hệ quốc tế trong sáng, hiếm có trên thế giới. Chúng ta phải có trách nhiệm tuyên truyền về thành quả cách mạng, những điều tốt đẹp, nhân văn mà đất nước Cu-ba đã dành được.

Và tất cả chúng tôi cũng đều trong suy nghĩ như vậy. Được hòa trong khí thế cách mạng ở mọi nơi trên đất nước anh hùng, từ pano, khẩu hiệu, đến các công trình tươi mới mọc lên từng ngày, cũng như được mắt thấy, tai nghe mới cảm nhận những đổi thay to lớn của đất nước Cu-ba anh em. Đúng là người Cuba rất cách mạng, cách mạng rất triệt để, đã nói là làm, là làm đến cùng. Những năm trước đây và bây giờ cũng vậy, nhân dân Cu-ba tin tưởng và làm theo con đường XHCN, con đường cách mạng mà Đảng Cộng sản Cuba, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Fidel Castro vĩ đại đã chọn. Và hiện nay cũng vậy, tâm lý người dân cũng sốt ruột, vì họ đi du lịch, rồi thông qua internet, thấy thế giới phát triển, rồi đương  nhiên là liên hệ với bản thân, đất nước mình. Nhưng họ luôn ủng hộ đường lối cách mạng của Đảng, đó là không đổi mới bằng mọi cách, cải cách kinh tế nhưng phải giữ được thành quả cách mạng, đi chậm nhưng chắc.

Tiếp xúc bất kỳ quan chức lãnh đạo cấp cao hay gặp gỡ cán bộ đoàn thể hoặc giáo viên, rồi cả người dân nữa, tất cả ánh mắt họ đều ánh lên niềm vui và sâu thẳm là niềm tin vào tương lai phát triển của đất nước.

Dường như ở thời điểm này, tất cả mọi người dân Cu-ba đều hướng về những sự kiện chính trị trọng đại của đất nước năm 2019. Tất cả đang hồ hởi đón chào năm mới 2019 và  chào đón sự kiện đặc biệt, ngày Quốc khánh, ngày kỷ niệm 60 năm ngày Cách mạng Cu-ba thành công vào ngày mai 1/1/2019. Tiếp theo đó là sự kiện trọng đại của cả dân tộc, tất cả mọi người dân sẽ bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu ý dân về dự thảo Hiến pháp mới ngày 24-2-2019.

Mỗi người dân Cu-ba hoàn toàn có thể kỳ vọng vào ngày mới của đất nước. Kỳ vọng bản Hiến pháp mới sẽ được mọi người dân tích cực góp ý và  sẽ được Quốc hội thông qua.

Mỗi người Việt Nam chúng ta cũng đã, sẽ và tiếp tục dõi theo bước phát triển mới của đất nước Cu-ba anh em trên con đường đi lên CNXH. Vì, từ trong tâm khảm của rất nhiều người Việt Nam, Cu-ba mãi mãi là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong sáng, tiêu biểu. Cu- ba mãi là đồng chí thủy chung, ủng hộ, giúp đỡ Việt Nam trong cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc trước đây và trong sự nghiệp đổi mới ngày nay. Chúng ta tin tưởng quan hệ hợp tác hữu nghị đặc biệt Việt Nam- Cu-ba sẽ đi vào thực chất hơn. Mong muốn Hiệp định thương mại giữa hai nước vừa được ký mới nhất ngày 9/11/2018 vừa qua, dưới sự chứng kiến của của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Mario Diaz Canel Bermudes sẽ đi vào thiết thực, hiệu quả. Và với nhiều cam kết ưu đãi thương mại mới của Hiệp định được kỳ vọng sẽ từng bước nâng quan hệ hợp tác kinh tế thương mại và đầu tư giữa hai nước ngang tầm với quan hệ chính trị song phương tốt đẹp.

Chỉ còn ít phút nữa là đến năm mới 2019, cũng là Ngày Quốc khánh Cu-ba. Chúng ta cùng chia vui và tự hào với những thành tựu mà nhân dân Cu-ba anh em đã đạt được trong suốt 60 năm qua trên con đường bảo vệ và xây dựng Tổ quốc XHCN. Và cũng chưa đầy 60 ngày nữa là đến sự kiện trọng đại của đất nước Cu-ba. Chúng ta đang chờ đón, dõi theo ngày 24/2 tới- một ngày hội của cả dân tộc Cu-ba. Chắc chắn rằng ngày này sẽ trở thành dấu mốc, thời khắc lịch sử, ngày mà tất cả mọi công dân Cu-ba thực hiện quyền dân chủ, tham gia cuộc trưng cầu vào bản dự thảo Hiến pháp lịch sử. Đó sẽ là một ngày lịch sử, một “ngày mới” trên đất nước Cu-ba anh hùng!